Қарағанды ОӘҒК

Сапарғали Ләмбеков

Өзі жазған ғұмырнамасынан Мен 1936 жылғы 5 маусымда Кеңбидайықта дүниеге келіппін. Бұл ашаршылық жылдары еді. Әкем Ләмбек өнерге бейім, домбыра тартатын, ән-жыр айтып, өлең де шығаратын. Ұлы Отан соғысына аттанып, қайта оралмады. Шешем Рысбала ұжымшарда еңбек етті. Мен де қаршадайымнан мал бақтым, өгіз арбамен пішенші, егіншілерге айран тасыдым, ат жегілген қырлы таспен қырманда астық та бастырдым. Соғыс жылдары бірінші сыныпты үйде бітіріп, екінші сыныптан кейін төртіншіні тәмамдадым. Ауырдым, емделдім, одан еш нәтиже шықпады. Бірақ мені, Н.Островскийдің «Құрыш қалай шынықты» романының әсері, қазақтың қолөнері өмірге қайта әкелді. 1951 жылғы 1-қыркүйекте тұңғыш рет тырнақалды туындым «Еңбек жыры» деген атпен жарық көрді. Тек өзіме сеніп, өзімнің іздену, оқуымның арқасында аудан, республикалық басылымдарда еңбектерім жарияланып, өмірге «Әке жолы», «Тайталас», «Тәттімбет», «Арыстар», «Қарқаралы саздары», «Сырперне», «Азаттық құрбандары», «Тұтқын ару», «Ана туралы аңыз», «Тағдыр мен талай», «Қарқаралы қазылық» т.б. роман, поэма, жауһар жырлар, шығармалар әкелдім...

Мектеп бітірген соң, «Қарқаралы» аудандық газет редакциясына қызметке тұрған. С.Ләмбеков қызмет істей жүріп ҚазМУ-дың журналистика факультетіне сырттай оқуға түсіп, оны 1975 жылы бітірген.

«Қазақстан Республикасының Құрмет орденінің иегері, Қазақстанның Жазушылар және Журналистер Одағының мүшесі, Қарқаралы ауданының Құрметті азаматы.

Еңбекқор, талғампаз да тындырымды жазушының қаламынан Қарағанды шахтерлерінің өміріне арналған «Қатты қабат», Алаштың айтулы азаматтары туралы сыр шертетін «Арыстар» атты романдары шыққан.

1990 жылы «Кеңес баспасөзінің үздігі» омырау белгісін алған, 1996 жылы Қазақстан Журналистер одағы сыйлығының лауреаты атағына ие болған. «Азаттық құрбаны» дейтін балладасы «Балдырған» журналының бәйгісіне ие болған.

2010 жылы қайтыс болды.

Әдебиеттер:

Ләмбеков С. Әке жолы: роман. - Алматы: Жазушы, 1984. - 190 б.

Ләмбеков С. Қарқаралы саздары: өлеңдер мен поэма. - Алматы: Жазушы, 1968. - 70 б.

Ләмбеков С. Тайталас: роман. - Алматы: Жалын, 1980. - 232 б.

Ләмбеков С. Тәттімбет: хикаят. - Алматы: Өнер, 1993. - 270 б.

Ләмбекұлы С. Алапай мен талапай. - Астана: Фолиант, 2008. - 354 б.

Ләмбекұлы С. Арыстар. - Астана: Елорда, 2000. - 368 б.

Ләмбекұлы С. Қарқаралы: энциклопедия. - Астана : Фолиант, 2011. - 273 б.

Ләмбекұлы С. Қатты қабат. - Алматы: Алаш, 2006. - 248 б.

Ләмбекұлы С. Сырперне. - Қарағанды: ТОО"Арко", 2004. - 55 б.

Ләмбекұлы С. Тағдыр мен талай: роман-эссе; Қарағанды облысының әкімдігі. - Астана: Фолиант, 2014. - 476 б. - (Сарыарқа кітапханасы).

Ләмбекұлы С. Тағдырмен тартыс. - Қарағанды: Арко, 2001. - 208 б.

Ләмбекұлы С. Туған елдің түтіні. - Қарағанды: Арко, 2003. - 220 б.

***

Ләмбеков С. Абай еліне сапар: Жолжазба //Орталық Қазақстан.-1996.- 1 қазан

Ләмбеков С. Ауа толқындарына саяхат: Рецензия // Коммунизм таңы.- 1979.- 26 мамыр

Ләмбеков С. Аяулы әнші: М.Бәпиұлының туғанына 100 жыл толуы қарсаңында // Коммунизм таңы.- Қарқаралы, 1979.- 7 апрель

Ләмбеков С. Бозторғай белбеуі: Әңгіме // Коммунизм таңы.-1980.- 30 қыркүйек

Ләмбеков С. Көрікті өлке өрнектері: / Ю.Поповтың «Қарқаралы» атты кітабына сын/// Орт.Қазақстан.- 1982.- 14 мамыр

Ләмбеков С. Қайтқанда: Деректі әңгіме // Ленин туы.- 1989.- 22 маусым

Ләмбеков С. «Қаракесек»: Поэмадан үзінді: М.Бәпиұлының туғанына 110 жыл толуына // Ленин туы.- 1989.- 29 шілде

Ләмбеков С. Қарқаралы ғажайыптары: /Ю.Поповтың кітабына қысқаша пікір/ // Коммунизм таңы.- 1982.- 30 наурыз

Ләмбеков С. Қарқаралы // Орталық Қазақстан.- 1992.-21 қазан.

Ләмбеков С. Құлақсыз ғұмыр: Бастан кешкендер // Балқантау.-1996.-11 мамыр

Ләмбеков С. Мен бір жан...: Деректі әңгіме // Орталық Қазақстан.-1989.- 1,9,12,13 шілде

Ләмбеков С. Омбыдағы ұшырасу: /Ш.Уәлиханов туралы/ // Орт.Қазақстан.-1989.-6 қаңтар

Ләмбеков С. Ұйғарым: Деректі повестен үзінді // Коммунизм таңы.-1981.-26 қырк.

Ләмбеков С. Ұядан ұшарда // Ленин туы.- 1989.- 27 мамыр

Ләмбекұлы С. Ақжанның арашасы // Орталық Қазақстан.- 2005.- 20, 22 қаңтар.-10 б.

Ләмбекұлы С. Арқадағы атақты думан-базар // Қарқаралы.- 1999.- N1-2.-14-17 б.

Ләмбекұлы С. Беу, қазекем // Азия Транзит.- 2000.- №2 (мамыр).- 18 б.

Ләмбекұлы С. Ғасыр саңлағы: Тоқтар туралы толғау// Азия Транзит.- 2004.- N6, N8,N9.-34-

37 б.

Ләмбекұлы С. Жәкеңнiң жетектеуiмен жеттiк: Жайық Бектұровтың туғанына - 90 жыл // Азия Транзит.- 2002.- N4.-41-43 б.

Ләмбекұлы С. Келді шақ жырдың шоғын үрлей-туғын: Ақындардың сырттай айтысы // Орталық Қазақстан.- 1978.- 20 тамыз

Ләмбекұлы С. Қазақ халқының досы: Этнограф, саяхатшы Г.Н.Потанин туралы // Орталық Қазақстан.- 2001.- 3 ақпан. Сана.- 2000.- 17, 24 тамыз (N31, 32).-4 б.

Ләмбекұлы С. Қажырлы қаламгер: жазушы Сапарғали Ләмбековпен сұхбат /сұхбаттасқан С.Мұғалімжан // Азия транзит.- Қарағaнды, 2006.- N6(маусым).-3-10 б.

Ләмбекұлы С. Қайран қазекем // Орталық Қазақстан.- 1992.- 21 наурыз

Ләмбекұлы С. Қайран намыс, қалдың алыс: Ойтолғақ// Азия Транзит.- 2004.- N2.-46-48 б.

Ләмбекұлы С. Қамқоршы: Г.Н.Потанин160 жыл // Қарқаралы.- 1995.- 2 желтоқсан

Ләмбекұлы С. Қасым туралы // Қарқаралы.- 2001.-8 қыркүйек

Ләмбекұлы С. Қарқаралы қыраны // Азия Транзит.- 2003.- N5, N6.-9-11 б.

Ләмбекұлы С. Ой орамдары: Ұлағат // Азия Транзит.- 2002.- N9.-38 б.

Ләмбекұлы С. Тағдырмен тартыс // Қарқаралы.- 1996.- 4,11,18 мамыр

Ләмбекұлы С. Шымыр жырдың шеберi // Орталық Қазақстан.- 2002.- 14 қыркүйек.-9 б.

С.Ләмбековтың шығармашылығы туралы:

Әдеби Қарағанды: Библиографиялық әдебиеттер көрсеткіші / Қарағанды обл. ғылыми-әмбебап кітапханасы; Құраст.: Г.Н.Умбединова.- Қарағанды: б.ж., 2000.- 89 б.-(Облыстық кітапхана-өлкетану орталығы)

Ләмбеков Сапарғали //Қазақстан жазушылары XX ғасыр: анықтамалық. – Алматы: Ана тілі, 2004. - 389 б.

Ләмбеков Сапарғали /Қарағанды. Қарағанды облысы: энциклопедия / ред. Р.Н. Нұрғалиев. - Алматы: Қаз.сов.энцикл., 1990. - 370 б.

Ләмбекұлы Сапарғали //Қазақстан жазушылары: анықтамалық: 75 жыл / құраст. С. – Алматы: Қамшыгер, 2009. - 252 б.

***

Ақсұңқарұлы С. Сапарғали Ләмбеков // Орталық Қазақстан. - 2016. - 4 маусым. - 6 б.

Асқарова Н. Халқына қаламмен қызмет еткен // Қарқаралы.-1996.-22 маусым

«Арыстар» жарыққы шықты // Орталық Қазақстан.- 2001.-19 мамыр

Әбдіқалықұлы Ә. «Тәттімбет» хикаяты хақында // Балқантау-1996.- 7 қырк.

Әрiнқызы М. Толымды туынды // Орталық Қазақстан.- 2002.- 13 шiлде

Бақтиярұлы Б. Досқа тағзым // Қарқаралы. - 2011. - 29 қазан (№ 85/86). - 6 б.

Бейсенова Б. Туған жер жыршысы // Қарқаралы.- 1996.- 1 маусым

Досжан Д. Арыстар туралы толық кітап // Орт.Қазақстан.- 2006.- 23 мамыр.-7 б.

Есеева Б. Әкеме деген сағыныш // Қарқаралы.- 2006.- 25 ақпан.-5 б.

Жақыпов Ғ. Асылымызды ардақтайық // Қарқаралы.- 1996.- 25 мамыр

Қанапияұлы Ә. Жазушымыз құрметке әбден лайық // Қарқаралы.- 1999.- 16 желт.

Қарқаралыға хат: жазушы С.Ләмбекұлына жазылған хаттар // Қарқаралы. - 1996. - № 11/12. - 16-18 б.

Қожақызы Н. Халық құрметіне бөленген қаламгер // Қарқаралы.- 1996.- 6 шілде.- 2 б.

Қойбағаров Х. Бала шақтан-болашаққа // Қарқаралы.- 1996.- 1 маусым

Қырғазалин А. Биік белес // Қарқаралы.- 1996.- 15 маусым

Мақсымұлы М. Қаланың көркі – халықтың бейнесі: С.Ләмбековпен сұхбат // Қарқаралы.- 1994.- 21 мамыр

Мәлік С. Мүмкін бе оның құдіретіне табынбау?! // Орталық Қазақстан. - 2012. - 20 желт. (№ 215/216). - 8 б.

Мәліков А. Қаламгердің еңбегі оқырманмен қауышты // Қарқаралы. - 2012. - 15 желт. (№ 99/100). - 8 б.

Кизкин А. Мен білетін ағалар // Қарқаралы. - 2015. - 7 қараша (№ 89/90). - 12 б.

Мұратова М. Тарих бетіне із қалдырған тұлға // Қарқаралы. - 2016. - 26 қараша. - 5 б.

Мұртаза Ш. Қарқаралыға хат // Қарқаралы.-1996.-N11-12.-16 б.

Мұсабеков Е. Арқа төрінің төлқұжаты // Орталық Қазақстан. - 2013. - 20 сәуір. - 8 б.

Несіп С. Ақ қағаз – айнымас серігім: С.Ләмбековпен сұхбат // Қарқаралы.- 1998.- 10 қазан

Омарбеков М. Қайратын қанат еткен қаламына // Коммунизм таңы.- 1986.- 5 маусым, Орталық Қазақстан.- 2004.- 19 тамыз.-8 б, Қарқаралы.- 2004.-24 шiлде

Омарбеков М. Тұғыры биік талант // Балқантау.- 1996.- 13 шілде

Омарбекұлы М. Асылды тот баспайды // Қарқаралы.- 2006.- 26 қаңтар.-5 б.

Пазылов Ә. Әдеби-сазды кеш // Орталық Қазақстан.- 2006.- 24 қазан

Сағымбеков М. Ел тарихын зерделейдi // Орталық Қазақстан.- 2003.- 22 шiлде.-7 б. Қарқаралы.- 2003.- 1 мамыр

Сапарғали Ләмбекұлы // Орталық Қазақстан. - 2010. - 25 қараша (№ 193). - 5 б.

Сапарғали Ләмбекұлы туралы қаламгерлер лебіздері // Азия транзит.- Қарағaнды, 2006.- N6(маусым).-9-11 б.

Сапарғалиқызы Д. Әке сағынышы // Қарқаралы. - 2016. - 26 қараша (№ 95/96). - 5 б.

Сәулебайұлы А. Қайратын қанат еткен қаламына // Қарқаралы. - 2021. - 17 сәуір (№ 16). - 1,3 б.

Сәулебайұлы А. Сапкеңнің мәңгілік сапары мәнді басталды // Орталық Қазақстан. - 2013. - 10 қаңтар (№ 3). - 6 б.

Семқұл Б. Ақын, журналист, жазушы тойы // Балқантау.- 1996.- 6 шілде

Семқұлтегі Б. Тәттімбетті танытқан туынды // Орталық Қазақстан.-1994.- 24 желт.

Серхан М. Қарқаралының Сапыкеңі // Қарқаралы. - 2011. - 29 қазан (№ 85/86). - 6 б.

Смағұлов Р. «Тәттімбеттің» жаңа басылымы // Қарқаралы. - 2010. - 23 қазан. - 6 б.

Смағұлов Р. Ауыл тағдырын арқау еткен // Қарқаралы. - 2008. - 26 шілде (№ 59/60). - 7 б.

Телпекбаева С. «Қатты қабат» романының тұсаукесері // Орт.Қазақстан.- 2007.- 17 мамыр.-6 б.

Тереңге тамыр тартқан талант // Қарқаралы.- 1996.- N11-12.- 16,17 б.

Халық құрметіне бөленген қаламгер // Қарқаралы.-1996.-6 шілде

Ыдырысов Д. Асылын ардақтаған жиын // Қарқаралы. - 2011. - 12 қараша (№ 89/90). - 4 б.