Қарағанды ОӘҒК

Ақтоғай ауданының ауылдық кітапханалары туралы анықтама

14-16 мамыр 2012ж.

Қарағанды облысының ауылдық кітапханаларының облыстық байқауы аясында Н.В.Гоголь атындағы ОӘҒК директоры Д.Б.Аманжолова мен кітапханаларды дамыту бөлімінің меңгерушісі Ф.Х.Тимершина 7 кітапханада іс-сапармен болып қайтты.

Ақтоғай ауданының аймағында 18502 мың адам тұрады, 19 мемлекеттік кітапхана бар, оның ішінде – ауылдық – 17, аудандық – 2. Үлгілі кітапхана статусына 5 кітапхана ие.

 

Барлық кітапханалар бейімделген ғимаратта орналасқан. Әкімшілік ғимаратында – 13, мәдениет үйінде немесе клубта - 4, басқа орналасу – 2.

01.01.2012ж. Ақтоғай ауданының кітап қоры 296581 дананы құрайды, мемлекеттік тілде - 136393 дана. Электрондық басылымдар қоры – 225.

2011 жылы кітап қорын толықтыруға 3497 бөлінді, оның ішінде кітаптарға - 1772,9 және мерзімді басылымдарға жазылуға - 1724,2.

Жаңа әдебиеттердің түсімі бюджеттік қаржыландыру аясында, облыстық мәдениет басқармасынан мемлекеттік тапсырыспен, Н.В.Гоголь атындағы Қарағанды ОӘҒК жүзеге асырылады. 2011ж. кітапханаға келушілердің әрқайсысы орташа алғанда 76547,43 қаржыландырылды, бұл 2010ж. (72547,29) қарағанда 4000 теңгеге артық.

Ғимарат және оның жағдайы, кітапхананың ішкі көрінісі, дизайнерлік шешімдері,

келушілер үшін жайлылығы

Кітапхана	халық саны	Орналасқан жері (клуб, тұрғын үй және т.б.)	Аумағы (м²)	Кітапхана ғимаратының меншік иесі	Ғимарат жағдайы	Ішкі көрінісі
Ақтоғай селосы
Жидебай с/о., Сәуле ауыл кітапханасы	1439	Әкімшілік	72	Селолық әкімшілік	2010 ж. жол картасы б/ша жөндеуден өтті	қанағаттанарлық
Сарытерек с/о.,Сарытерек ауылдық үлгілі кітапханасы	778	Әкімшілік	72	Селолық әкімшілік	Жөндеу қажет	қанағаттанарлық
Кежек с/о., Ақши ауыл кітапханасы	317	Әкімшілік	24 м2	Селолық әкімшілік	Толық жөндеу қажет	қанағаттанарлық
Қызыларай с/о., Ақжарық ауыл үлгілі кітапханасы	777	әкімшілік	25	Селолық әкімшілік	2010 ж. жөндеуден өтті	қанағаттанарлық
Қараменде би с/о Ақтас ауыл кітапханасы	357	Әкімшілік	81,9 м2	Селолық әкімшілік	Жөндеу қажет	қанағаттанарлық
Қараменде би с/о Қуаныш ауыл кітапханасы	266	Клуб үйі	18,9 м2	Клуб үйі	Жөндеу қажет	қанағаттанарлық
Шабанбай би с/о., Шабанбай би ауылдық үлгілі кітапханасы	925	әкімшілік	61.9м2	Селолық әкімшілік	Жөндеу қажет	қанағаттанарлық

Ғимарат, оның жағдайы.

Жидебай селолық округ, Сәуле ауылдық кітапханасы, әкімшілік ғимаратында орналасқан - 72 ш.м. Кітапхана іші таза, жинақы. «Жол картасы» аясында ағымдағы жөндеу жұмыстары жүргізілген – төбе, еденге линолеум төселген, біржақты пластикалық терезе орнатылғанымен, жөндеу жұмыстары жүргізілмегендей әсер алдық, қабырғаны дұрыс сылап, тегістемеген, жарылып жатыр. Кітапхана іші суық, жылу – АСО, телефон орнатылған. Кітапхананы әкімшілік күзетшісі күзетеді.

Кежек селолық округ, Ақши ауылдық кітапханасы ауылдық әкімшілік ғимаратында орналасқан,ауданы 24 ш.м. Кітапхана аядай, өте тар, пешпен жылиды. Кітапхананы әкімшілік күзетшілері күзетеді.

Қараменде би селолық округ, Ақтас ауылдық кітапханасы әкімшілік ғимаратында орналасқан, 81,9 ш.м. Ағымдағы жөндеу жұмыстары жүргізілген (төбе, пластикалық терезе), кітапхана осы жерге көшкелі 1 жылдан астам уақыт өткенімен, күні бүгінге дейін төбеден су тамшылайды, әлі жарық жоқ, пешпен жылытылады. Кітапхананы әкімшілік күзетшілері күзетеді.

Қараменде би селолық округ, Қуаныш ауылдық кітапханасы клуб ғимаратында орналасқан, 18,9 ш.м. Кітапханасында телефон жоқ, пешпен жылиды. Кітапхананы клуб күзетшісі күзетеді.

Сарытерек селолық округ, Сарытерек ауылдық үлгілі кітапханасы, әкімшілік ғимаратында екінші қабатта орналасқан, іші таза, жинақы, 72 ш.м. Кітапхананың төбесінен су тамшылайды, терезе жақтаулары тозған, айырбастау қажет, люстра және т.б. жоқ. Күрделі жөндеу жұмыстарын жүргізу керек. Жылу - АСО. Кітапхананы әкімшілік күзетшілері күзетеді.

Қызыларай селолық округі, Ақжарық ауылдық үлгілі кітапханасы әкімшілік ғимаратта орналасқан, 25 ш.м., таза, ағымдағы жөндеу жұмыстары жүргізілген: төбе, еденде линолеум, пластикалық терезе, терезеге перде (тюль) ілген, бірақ кітапхана өте тар. Пешпен жылиды. Кітапхананы әкімшілік күзетшілері күзетеді.

Шабанбай би селолық округі, Шабанбай би ауылдық үлгілі кітапханасы әкімшілік ғимаратында орналасқан, 61.9 ш.м. Кітапхана жинақы, гүлге толы, таза, еденге линолеум төселген, безендірілуі де жаман емес, балаларға бөлме бөлінген, дегенмен кітапханаға жөндеу жұмыстарын жүргізу қажет (төбе, терезе). Жылу - АСО. Кітапхананы әкімшілік күзетшілері күзетеді.

Кітапханалардағы қауіпсіздік техникасы. Тіршілікті қамтамасыз ету: жылу, жарық

Кітапхана

Автоматты өртке қарсы дабыл

Күзет дабылы

күзетші

Өрт сөндіргіш

Ішкі өрт сөндіргіш су құбыры

Өрт сөндіру рукавы

Темір есік

Ашылатын темір торлы терезе

жылу

жарық

барлығы

кітапханада

басқа

бірлік

кітапханада

Күзетші жоқ

аэрозольді

ұнтақты

барлығы

кітапханада

барлығы

кітапханада

пеш

Пеш қазандығы

Электр қазандығы

АСО

орталық

Жылу жоқ

Жидебай с/о., Сәуле ауылдық к/х.

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

+

-

-

+

Сарытерек с/о., Сарытерек ауылдық үлгілі к/х.

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

+

-

-

+

Кежек с/о., Ақши ауылдық к/х.

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

+

-

-

-

-

-

+

Қызыларай с/о., Ақжарық ауылдық үлгілі к/х.

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

+

-

-

+

Қараменде би с/о Ақтас ауылдық к/х.

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

+

-

-

-

-

-

-

Қараменде би с/о Қуаныш ауылдық к/х.

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

+

-

-

-

-

-

+

Шабанбай би с/о., Шабанбай би ауылдық үлгілі к/х.

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

+

-

-

+

6 кітапхана әкімшілік ғимаратында, Қуаныш кітапханасы клуб ғимаратында орналасқан. Штатта күзетші жоқ, әкімшілік пен клуб күзетшілері күзетеді. 4 кітапхана (Қызылырай, Сарытерек, Шабанбай, Жидебай ауылдық кітапханалары АСО жылиды. Ал Қуаныш, Кежек, Ақтас кітапханалары пешпен жылытылады. Ақтас кітапханасында 1 жылдан асты, әлі күнге жарық жоқ.

Кітапхананың негізгі көрсеткіштері

Жоғарыдағы кестені талдай келе, 01.01.2012ж. Ақтоғай ОКЖ кітап қоры 296581 дана, мемлекеттік тілде - 136393 дана, электронды басылымдар қоры 225 құрайды.

2011 ж. кітап қорын толықтыруға - 3497,1т. бөлінді, оның ішінде кітаптарға - 1772,9 және мерзімді басылымдарға жазылуға - 1724,2.

Жаңа әдебиеттердің түсімі бюджеттік қаржыландыру аясында, сондай-ақ облыстық мәдениет басқармасынан мемлекеттік тапсырыспен, Н.В.Гоголь атындағы Қарағанды ОӘҒК арқылы жүзеге асырылады.

2011ж. кітапханаға келгендер әрқайсысына орташа алғанда 76547,43 қаржыландырылған, бұл 2010 (72547,29) жылға қарағанда 4000 мың теңгеге артық.

Кітаптардың қаржыландырылуу
кітапхана	2010ж.	2011ж.	2012ж.
Жидебай с/о., Сәуле ауылдық кітапханасы	58646	64440	24070
Сарытерек с/о., Сарытерек ауылдық үлгілі к/х.	130012	92957	26000
Кежек с/о., Ақши ауыл к/х.	67220	83819	16645
Қызыларай с/о.,Ақжарық ауылдық үлгілі к/х.	73590	105893	17470
Қараменде би с/о Ақтас ауылдық к/х.	44838	74 094	22720
Қараменде би с/о Қуаныш ауылдық к/х.	48608	77390	17915
Шабанбай би с/о.,Шабанбай би ауылдық үлгілі к/х.	84917	111333	20130
Барлығы	507831	535832	144950

Жаңа әдебиеттер «Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасы аясында түскен.

Кітапхана қоры қазақ тіліндегі мазмұнды көркем әдебиетпен, тарих, география, әдебиеттану, өнер салалары басылымдарымен толықтырылған: «История Казахстана», «Культура Казахстана», «Атамекен. Географиялық энциклопедия», «Балалар энциклопедиясы. Қазақтың көне эпосы».

Жыл сайын ауыл кітапханалары СD-диск топтамаларымен толықтырылуды: Кежек - 7, Кызылырай - 27, Шабанбай-23.

Қор толықтыруда салалық басылымдармен толықтырылу жеткіліксіз, мемлекеттік тілдегі жаратылыстану, ауыл шаруашылығы, техника, медицина саласына қатысты басылымдар жетіспейді. Сондай-ақ салалық энциклопедиялық басылымдар да жоқ.

Барлық ауылдық кітапханалар мерзімді баспасөзге жазылған: Жидебай – 22 атау, Сарытерек -28, Кежек -25, Қызыларай - 25, Қараменде - 26, Шабанбай -29, Қуаныш – 25.

	Жидебай	Сарытерек	Кежек	Қызыларай	Қараменде	Шабанбай	Қуаныш
газеттер	10	12	11	11	11	13	11
журналдар	12	16	14	15	15	16	14
барлығы	22	28	25	25	26	29	25

Бір кітапханаға келетін орташа алғандағы мерзімді баспасөзге қаржыландыру 2010 жылы - 89,7 құрады, 2011 жылы - 79,6, ал 2012 жылы - 90,2. Барлық ауыл кітапханаларының оқырмандары мерзімді басылымдарды қызыға оқиды.

Мерзімді басылымдарға қаржыландыру	2010ж.	2011ж.	2012ж.
Жидебай с/о., Сәуле ауылдық кітапханасы	88283	71170	69805
Сарытерек с/о., Сарытерек ауылдық үлгілі кітапханасы	99951	90834	101861
Кежек с/о., Ақши ауылдық кітапханасы	86173	77952	88197
Қызыларай с/о., Ақжарық ауылдық үлгілі к/х.	90076	83903	92863
Қараменде би с/о Ақтас ауылдық к/х.	83123	480	90407
Қараменде би с/о Қуаныш ауылдық /х.	83959	62521	110491
Шабанбай би с/о.Шабанбай би ауылдық үлгілі к/х.	96298	102506	77889
Барлығы	627863	557366	631513

Жидебай, Сарытерек, Кежек, Қызыларай, Қараменде, Шабанбай, Сарышаған, Қуаныш ауылдық кітапханалары «Егемен Қазақстан», «Орталық Қазақстан», «Қазақ әдебиеті», «Тоқырауын тынысы», «Айқын», «Дертке дауа», «Дала мен қала», «Жұлдыздар отбасы», «Аңыз адам», «Пайдалы кеңестер», «Қазақстан әйелдері», «Денсаулық», «Ақжелкен», «Мөлдір бұлақ», «Балбұлақ», «Балдырған», «Ертегілер әлемінде», «Жыл он екі ай», «Айгөлек», «Балбұлақ», «Балаларға базарлық», «Ұлан» сияқты мерзімді басылымдарға жазылған.

«Алтын босаға» (Жидебай, Сарытерек, Кежек, Қызыларай, Шабанбай)

«Ақ босаға» -(Сарытерек, Жидебай, Қараменде, Қуаныш)

«Ана тілі» - (Жидебай, Кежек, Қызыларай, Қараменде ,Шабанбай, Сарытерек, Қуаныш)

«Атамекен» -( Сарытерек, Қызыларай, Шабанбай)

«Алтын орда» -( Шабанбай)

«Жас.қазақ» - (Кежек)

«Қазақ» -( Қараменде, Қуаныш)

«Жұлдыз» -(Сарытерек, Қызыларай, Шабанбай, Қараменде, Кежек)

«Кітапхана әлемі» - (Кежек, Қызыларай, Қараменде ,Шабанбай, Сарытерек)

Кітапхана қоры бойынша есептік құжаттар

Аталған кітапханаларда кітап қорының «түгендеу кітабы», «қор есебі ведомосі» бар (Шабанбай а/к. болмады, АОК болып шықты). «Ведомостің» 1-бөлімі барлық кітапханаларда толтырылған. «Ведомостің» 3-бөлімін 2008ж. дейін ғана толтырған. Өкінішке орай, Н.В.Гоголь атындағы Қарағанды ОӘҒК ұйымдастырған «Кітапхана қоры мен ақпаратты сақтау және қорғау» атты көшпелі облыстық семинар-практикумның ұсыныстарын ескермеген, толық өңдемеген:

Ö                «Түгендеу кітаптары» тәртіпке келтірілмеген, қор тексеру қорытындысы бойынша қорда бар әдебиеттер көрсетілмеген. Мысалы, Қызыларай, Кежеке ауылдық кітапханашылары кітап қорын саны бойынша қабылдап алған;

Ö                «Қор есебі ведомосінің» 2-бөлімін (шығару) жүргізбеген;

Ö                Барлық кітапханалар «Қор есебі ведомосінің» 3-бөлімін 2009ж. бері толтырмай келеді, ал Сарытерек кітапханасында 2004, 2005, 2006, 2007жж. бері 3-бөлімде еш дерек жоқ;

Ö                Кітап қорын қабылдап-өткізген Қызыларай, Кежеке кітапханаларында есептен шығару актілері жоқ;

Ö                Жаңа түскен әдебиеттердің жүкқұжаттары жоқ;

Ö                Қарызгерлермен жұмыс жүргізілмейді, оқырмандар жоғалтқан әдебиеттердің есебі жүргізілмейді;

Ö                Үлгілі кітапханалар (Қызыларай, Сарытерек, Шабанбай) кітапхана құжаттарын цифрлау жолымен сақтандыру қорын құрумен айналыспайды;

Оқырман, келім, кітап берілімі сияқты бақылау көрсеткіштері күмән тудырады. Мысалы, Қуаныш ауылдық кітапханасы күнделікте: 6 қаңтар күні жазылған оқырмандар – 8, келім – 108 деп көрсетеді;

Барлық кітапханалар оқырмандарды қайта тіркеуді жүргізеді, дегенмен күнделікте жалған мәліметтер береді.

Мысалы: Қауаныш ауылдық кітапханасы тұрғындар санын 266 деп, оқырман санын 501 деп жоспарланған. Қарамендедегі тұрғындар саны 357 болса, оқырмандар - 352 және т.б. Көптеген кітапханаларда пайдаланушылар есебі мен электронды құжаттар берілімінің есебі жоқ. Өкінішке орай салыстырмалы бақылау көрсеткіштерін есептеуді білмейді, қазіргі заманғы кітапхана терминологиясынан хабарлары жоқ.

Автоматтандыру процесін техникалық құралдармен және

бағдарламалық жасақтамалармен қамтамасыз ету

19 кітапханадағы компьютер паркі - 40 құрайды, былтырғы жылмен салыстырғанда машина паркі артқан – 6.

Жыл ішінде 6 компьютер сатып алған, оның ішінде 5 компьютер ОК қалған, 1 компьютерді балалар кітапханасына берген.

кітапхана	РАБИС	компьютер	принтер			сканер	модем			ксерокс	МФУ	ИБП	Ws XP(Home; PProfessional	Office 2003, 2007	Антивирус	WinRAR	ABBY Finereader	Publisher	басқа	интернет	тораптық желі
			бүріккіш	матрицалық	лазер		ішкіе	сыртқы	ADSL
Жидебай с/о., Сәуле ауылдық к/х.	1	1			1
Сарытерек с/о., Сарытерек ауылдық үлгілі к/х.	1	2	1		1	1	1				1		2	2			1			1
Кежек с/о., Ақши ауылдық к/х.		1			1							1
Қызыларай с/о., Ақжарық ауылдық үлгілі к/х.		2	1		1	1		1			1									1
Қараменде би с/о Ақтас ауылдық к/х.		1			1
Қараменде би с/о Қуаныш ауылдық к/х.		1			1
Шабанбай би с/о.,Шабанбай би ауылдық үлгілі к/х.		2	1		1	1	1				1	1	2	2			1			1
Барлығы	2	10	3		7	3	2	1			3	2	4	4			2			3

Барлық кітапханалар компьютерлерге ие, ал Сарытерек, Қызылырай, Шабанбай үлгілі кітапханаларында 2 компьютерден бар.

Қараменде би селолық округінің Қуаныш ауылдық кітапханасында компьютер жұмыс істемейді, аудандық кітапхана есептен шығару актісін дайындауда. Ал Қараменде селолық округінің Ақтас ауылдық кітапханасында екінші жыл болды, жарық жоқ, жарықтың жоқтығынан компьютер жұмыс істемей тұр.

РАБИС 2 кітапханада орнатылған (Сауле ауылының кітапханашысы парольді ұмытып қалған, ал Сарытерек ауылдық кітапханашысының библиографиялық жазбаларды енгізу дағдысы жоқ.

Лазерлік принтер 7 кітапханада бар. Сарытерек, Қызыларай, Шабанбай ауылдық кітапханаларында бүріккіш принтер, сканер, МФУ бар.

Сарытерек, Қызыларай, Шабанбай ауылдық кітапханаларында Интернетке қосылу коммутациялы, бірақ жылдамдықтың аздығынан Қызыларай, Шабанбай кітапханашылары желіде жұмыс істемейді; ал Сарытерек кітапханасы Интернетке қосылған, жылдамдық та жақсы болғанымен, кітапханашы іздеу жүйелерін, іздеуді қалай іске асыруды білмейді. Іс-сапармен кітапханада болғанымызда кітапханашыға кеңестер бердік.

«Windows XP PProfessional», «Office 2003» үлгілі кітапханаларда бар (Сарытерек, Шабанбай).

Кітапхана жиһазы (2002 жылдан бері сатып алынған жиһаз есепке алынады)

кітапхана	Көрме стеллажы	Бір жақты стеллаж	Екі жақты стеллаж	Кресло - орындық	Жұмыс үстелі	Компьютер үстел	Оқырман үстелі	Балалар үстелі	Телевизор тумбасы	Оқырман орындығы	Балалар орындығы	Приставка	Берілім кафедрасы	Каталогтық  жәшік	Балаларға арналған шкаф	Балаларға арналған  екі жақты стеллаж	Журналдар стеллажы	Киім шкафы	Бұрышты стеллаждар	Құжаттар стеллажы	жалюзи	ілгіш
Ақтоғай селосы
Жидебай ауылдық к/х.
Сарытерек с/о., Сарытерек ауылдық үлгілі к/х.	6	-	4	1	-	2	7	4	1	10	-	-	-	1	3	-	-	-	-	-	-	-
Кежек ауылдық к/х.
Қызыларай с/о.,Ақжарық ауылдық үлгілі к/х.	6	6	-	1	1	1	6	-	1	6	-	-	1	1	-	-	-	-	-	-	-	-
Қараменде би с/о Ақтас ауылдық к/х.	1	-	-	-	1	-	-	2	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Қараменде би с/о Қуаныш ауылдық к/х.	-	-	-	-	-	-	1	1	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Шабанбай би с/о., Шабанбай би ауылдық үлгілі к/х.	6	-	5	2		2	6	1	1	12	-	1	1	-	-	-	-	-	-	-	-	-

Сарытерек селолық округ,Сарытерек ауылдық үлгілі кітапханасы, Қызыларай селолық округі, Ақжарық ауылдық үлгілі кітапханасы, Шабанбай би селолық округі, Шабанбай би ауылдық үлгілі кітапханасы қазіргі заманғы жиһазбен жабдықталған: көрмелік стеллаж, кресло-орындық, компьютер үстелі, оқырман үстелі, телевизорға арналған тумба, оқырман орындықтары, берілім кафедрасы. Екіжақты стеллаждар Сарытерек, Шабанбай ауылдық үлгілі кітапханаларында ғана бар. Кежек, Ақтас, Қуаныш, Сауле ауылдық кітапханалары 70-80ж. ескі жиһаздарды қолдануда.

Кітапханалық-ақпараттық қызмет көрсету

Кітапханалар қызметінің мазмұнды аспектін талдай келе, кітапханаларды ауылдағы жалғыз ақпарат орталығы деуге болады. Кітапханаларда түрлі тақырыптарға арналған «Қазақстаным – 2030» стратегиясы», «Елбасы Жолдауы», «Стратегия «Казахстан - 2030» атты кітап көрмелері ұйымдастырылған.Елбасы Жолдауын насихаттауда Кежеке ауылдықкітапханасы «Туған өлке тарихи», «Ұлт тамары – рухани қазына», «Тәуелсіз Қазақстан», «Мың қырлы Манарбек Ержанов» сияқты кітап көрмелерін оқырмандар назарына ұсынған.

Сәуле ауылдық кітапханасында «Елбасы жолдауы – келешектің болжауы», «Ұлы адамдар ұлағаты», «Өнер - өмір айнасы», «Мейірім және денсаулық», «Дін-тылсым дүние» кітап көрмелері ұйымдастырылып, брошюралар топтамасы дайындалған: «Қаламгер жазушы С.Қирабаев» (85 жыл), «Әдеби мұра», «Бөкеевтің өмірі мен шығармашылығы».

Қызыларай кітапханасы «Сүйінші, жана кітаптар», «Салт дәстүріңді сақтап жүрсің бе?», «Тәуелсіздік тұғырым», «Туған өлкең жайында білесің?», «Қызылырай мақтаныштары», «Болашақ білімді жас қолында», «Электронды оқулықтар», «Жастар саясаты кумирің кім?» кітап көрмелерін ұйымдастырған.

Ақтас кітапханасы ҚР Тәуелсіздігінің 20 жылдығына орай « Қазақстанның тұрақты дамуы жастардың ұлттық рухында» атты әңгіме сағаты мен «Бала –өмірдің жалғасы, көздің нұры» атты пікірталас өткізген.

Шабанбай ауылдық кітапханасы К.Байсейітова, Н.Орманбетұлы, Ә.Найманбайұлы шығармашылығана арналған кітап көрмелерін ұйымдастырған. Ардагерлер клубы жұмыс жасайды, балалар бұрышы бар.

Болған барлық кітапханаларда жергілікті жазушылар, соғыс ардагерлері, туралы қызықты тақырыптық папкалар қалыптастырылады, «Ауыл энциклопедиялары» толықтырылуда. Кітапханалар туған өлке туралы ақпараттарды жинақтауда.

Қызыларай кітапханасы оқырмандардың рухани байлығы мен қабілетін дамытып, эстетикалық талғамын қалыптастыру мақсатында әдеби, кеш, тренинг, кездесу кеші, интеллектуалды ойын және т.б. көпшілік жұмыстардыбелсене өткізіп келеді.

Анықтамалық-библиографиялық аппарат оқырмандардың ақпараттық сұраныстарын сапалы және шапшаң орындауға ықпал етеді, бірақ оны кітапханашылар дер уақытында орындамайды. Картотекалар жаңа библиографиялық жазбалармен ұдайы толтырылмаған, айтулы күндер мен өзекті тақырыптар бойынша жаңа айдарлар енгізілмеген. Картотекалар редакцияланбаған. Анықтамалық-библиографиялық қызмет (тақырыптық, анықтамалық, деректіграфиялық, нақтылаушы анықтамалар) дұрыс атқарылмайды. Оқырмандарға ақпараттық қызмет көрсету (мемлекеттік қызметкерлер, дәрігерлер және т.б.), библиографиялық және ақпараттық мәдениетке оқыту: библиографиялық сабақ, кітап туралы әңгімелер және т.б. ойдағыдай емес. Кітапханалар «ҚР Президенті жанындағы Адам құқықтары бойынша комиссияның цифрлы кітапханасы» ДБ, СИН электрондық оқулықты қолданбайды.

Кітапхана кадрлары

	Аты-жөні	Білімі	Біліктілік арттыру	Марапаттаулар	БАҚ байланыс
Жидебай с/о., Сәуле ауылдық к/х.	Бәкішева Нәсіп	Жоғары кітапханалық (ЖенПИ)	2005ж. облыстық курсқа қатысқан. 2011ж. аттестациядан өтті	2011ж. Ақтоғай ауданы әкімінің ҚР Тәуелсіздігінің 20 ж. Алғыс хаты	«Тоқырауын тынысы» газеті
Сарытерек с/о., Сарытерек ауылдық үлгілі к/х.	Садықова Бахтыбала Жұмабекқызы	Арнаулы орта. Жезқазған МАУ, басқа	2002ж. облыстық курста білім алды. 2011ж. аттестациядан өтті	2002ж. облыс әкімінің «Құрмет грамотасы», 2009ж. аудандық мәдениет және тілдерді дамыту бөлімінің Алғыс хаты, 2010ж. аудан әкімінің Алғыс хаты	«Тоқырауын тынысы»  газеті
Кежек с/о., Ақши ауылдық к/х.		Тәттімбет атындағы өнер колледжінде сырттай оқиды
Қызыларай с/о., Ақжарық ауылдық үлгілі к/х.	Әбдуәлиева Айнұр Жанғазықызы	Арнаулы орта білім (А.Құнанбаев атындағы Саран ГТК, басқа). Болашақ университеті, қаз.тілі және әдебиеті пәні б/ша сырттай оқиды	2011ж. Н.В.Гоголь атындағы Қарағанды ОӘҒК семинарға қатысты. 2011ж. аттестациядан өтті	-	«Тоқырауын тынысы» газеті
Қараменде би с/о Ақтас ауылдық /х.	Ақторғаева Несіпбала Жүзбайқызы	Орта. Жалпы-24,9 жыл, оның ішінде кітапханада-18,8 жыл	Жезқазған облыстық мәдениет басқармасында 1 жылдық кітапханашылар курсы, 2007ж. облыстық курс
Қараменде би с/о Қуаныш ауылдық к/х.	Омарова Майра Асанқызы	Орта. Тәттімбет атындағы өнер колледжінде  сырттай оқиды	АК семинарларға қатысады. 2011 ж. аттестациядан өтті
Шабанбай би с/о.,Шабанбай би ауылдық үлгілі к/х.	Батталова Айтбала	Арнаулы орта. Сәтбаев мәдени-ағарту училищесі	2002 ж. облыстық курсқа қатысты 2011 ж. аттестациядан өтті	облыстық мәдениет департаментінің Құрмет грамотасы, аудан әкімінің Құрмет грамотасы	«Тоқырауын тынысы» газеті

Қорытынды және ұсыныс:

Кітапханалар жұмысын талдай келе, ауыл кітапханалары жыл сайын жақсарып келеді деуге болады: кітап қорын толықтыруға, мерзімді басылымдарға жазылуға бөлінетін қаражат арта түсуде. Барлық кітапханаларда компьютерлер бар, үлгілі кітапханалар жұмыстарын жеңілдететін ксерокс, сканерге ие. Кітапханаларды телефондау аяқталғанына байланысты (Қуаныш кітапханасында телефон жоқ) ішкі модемдер орнатылған, электронды пошта құрылуда.

Соңғы жылдарда кітапхана қызметкерлерінің компьютерлік сауаттылығын арттыру бойынша жұмыстар атқарылған. Семинар, тәжірибелік сабақтар өтетініне қарамастан, кітапханашылардың кәсіби деңгейі өте төмен.

Компьютерлер мен басқа да жабдықтарды, бағдарламалық қамтамасыз етуді және т.б. сатып алуға, Интернетке қосылуға қаражат аз бөлінеді. Бұлар аудан кітапханаларын одан әрі ақпараттандыруда қиындықтар туғызады.

Кітапханалардың материалдық-техникалық базасы өте нашар (70-80жж. ескі жиһаз, жөндеу жұмыстарын жүргізу қажет).

Ұсыныс:

1. Директор мен әдіскер, бағдарламашы «2012-2014жж. аудан кітапханаларын жетілдіру бағдарламасын» дайындасын;
2. ОКЖ әдіскеріне: Біліктілік арттыру аясында әдебиет зерттеуге, оның ішінде кәсіби басылымдарға баса назар аударылсын;
3. Шығармашылық жәрмеңкесі, тренинг, ақылдық шабуыл, іскерлік ойын, кітаптар мен мақалаларды талқылау сияқты жұмыс түрлерін қолдансын. Тәжірибелік сабақтарды өткізіп, үй тапсырмаларын берсін. Бұл жұмыстарды ОК барлық қызметкерлері жүргізсін, себебі ОК әдістемелік орталық болып саналады.

Басқа бөлімдермен бірлесіп, ұйымдастырсын:

• Ауыл кітапханашыларына арналған бейімділік курстары (3 күндік)
• «Қазіргі заманғы кітапханашы мектебі» (ОК мен филиал кітапханашылар үшін);

Оқыту курстарын өткізсін:

• Электрондық үкімет;
• Microsoft Windows графикамен жұмыс (Word Art фигуралық мәтінді редакциялау);
• Интернет негіздері (Құру тарихы. Парақтың мекен-жайы. Сілтемелер бойынша навигация. Каталаогтар мен іздеу машыналарының көмегімен ресурстар іздеу. Интернеттегі электронды пошта. Ақпарат іздеу).
• «РАБИС» бағдарламасында мақалалардың жүйелі картотекасын жүргізу;
• «Microsoft Excel 2003» электронды кестелер редакторымен танысу;
• «Excel» электронды редакторда жұмыс дағдысын қалыптастыру;
• Дискімен жұмыс: дискімен жұмыс істеуге үйрету, дискілерлі алдын ала тестілеу, дискілер оптимизациясы, дискіні тығыздау, CD-ROM жұмыс.
• Барлық ауыл кітапханалары «ҚР Президенті жанындағы Адам құқықтары бойынша комиссияның цифрлы кітапханасын» орнатсын.

Библиографиялық жұмысжүйе бойынша ұсыныстық көрсеткіштер (талдау керек) құруда жандандырылған. Жаңа түсімдер тізімі, анықтамалар есебінің дәптері (көп кітапханалар қағаз жүзінде ғана береді) жүргізіледі. Н.В.Гоголь атындағы ОӘҒК библиографиялық қызметтің негізгі бағыттары туралы семинарлар өткізгенімен, өкінішке орай кітапханашылар библиографиялық қызметтің негізгі бағыттарын жетік білмейді. Ақпараттық қызмет көрсету қажетті деңгейде ұйымдастырылмаған, ақпараттық мәдениет бойынша сабақтар өтпейді, «ҚР Президенті жанындағы Адам құқықтары бойынша комиссияның цифрлы кітапханасы» орнатылмаған (2 жыл бұрын барлық ОКЖ таратылған).

ОК библиографы келесі сұрақтар бойынша ауыл кітапханашыларына көмек көрсетсін:

• ОКЖ каталогтарының, картотекалары мен деректер базасының тізімі мен сипаттамасын құрастырсын (Н.В.Гоголь атындағы ОӘҒК таратқан болатын);
• Анықтамалық-библиографиялық аппаратты (ауыл кітапханашылары) тәртіпке келтірсін;
• Тақырыптық жинақтаушы папкалар жүйелі түрде толтырылсын (ауыл кітапханашылары);
• Анықтамалық-библиографиялық қорды қазіргі заманғы анықтамалық басылымдармен толықтырсын;
• Анықтамалық-библиографиялық қызмет көрсету жүзеге асырылсын (тақырыптық, мекен-жайлық, деректіграфиялық, нақтылаушы анықтамалар);

Жүргізсін:

1. Есеп дәптері («ҚР Президенті жанындағы Адам құқықтары бойынша комиссияның цифрлы кітапханасы»;
2. CD берілімінің есеп дәптері (ОК, ауылдық кітапханалар);

Оқырмандарға ақпараттық қызмет көрсету (мемлекеттік қызметкерлер, мұғалімдер, дәрігерлер...) жүзеге асырылсын;

Тоқсан сайын құрастырсын: жаңа түсімдер бюллетені, ақпараттық тізімдер. Ақпарат Күні мен Мамандар Күнін және т.б. өткізсін;

Библиографиялық және ақпараттық қызметті: библиографиялық сабақтар, кітаптар туралы әңгімелер және т.б. оқытуды жүзеге асырсын;

Сканер бар, өлкетанулық құжаттарды цифрлауды жүзеге асырсын;

Бағдарламашыға:

• «Есеп тәртібі мен бағдарламалық қамтамасыз етуді бөлу туралы Жағдайды» дайындасын;
• Бағдарламалық қамтамасыз етудің мүлік түгендеуін (инвентаризация) ұдайы ұйымдастырсын, бұл компьютерлік бағдарламаларды орнату мен жоюды бақылауға алуға мүмкіндік береді (кестелері өздеріңізде бар);
• Лицензиялық емес бағдарламалық қамтамасыз етуді қолдану мәселесіне мұқият болу керек;

Дайындасын:

• «Ақтоғай ОКЖ кітапханаларында ақпаратты антивирустық қорғау жүйесі туралы Жағдай» (Жағдайды ОӘҒК ұсынған);
• «Ақпаратты антивирустық қорғау құралдарын қолдану туралы Нұсқаулық» (ОӘҒК дайындап, Сіздерге таратқан);
• Компьютерлік бағдарламаларға авторлық құқықты бұзудың алдын алу бойынша ұсыныстарды мұқият зерттеп, ауыл кітапханашыларына жеткізсін;

Қызмет көрсету бөлімі (оқырмандар залы) ауыл кітапханашыларына көмек ұйымдастырсын:

ü    Сараланған қызмет көрсетуді жүзеге асыруда оқырман тобын бөлу бойынша әдістемелік шешімдерді қабылдасын, оқырман қызығушылығын зерттеуге назар аударсын;

ü    ОК мен ауыл кітапханашылары кітап көрмелерін ұйымдастыруға назар аударсын (тақырыбы оқырмандарға бағытталған «Сіз оқыдыңыз ба?», «Классиканы қазір оқыңыз», «Таңғажайып, сиқырлы, білгір кітаптар»...сияқты бірегей кітап көрмелерін; «Классиканы білеміз бе?», «Жастар не оқиды?», «Астрология: құпиялар, жұмбақтар, болжаулар», «Интеллектуал болу қиын ба?» сияқты аукцион-көрмелерді ұйымдастыруға болады);

Көпшілік жұмыстың инновациялық түрлерін ұсынамыз:

• Кітапқұмарлар клубы;
• Әдеби хит-клуб (әдеби хиттарды ұсынады – жоғары сұраныстағы басылымдарды ұсынады);
• Оқырмандар пікірінің жәрмеңкесі (ең танымал авторлар мен тақырыптар бойынша);
• Дистусовкалар: «Немен таңқалдырады?», «Кімге «браво!» дейсің?», «Жастардың кумирлері: олар кімдер?», «Маусымның керемет хиті» (кітап, диск);

«Атақты балалар», «Қазақстан жазушылары» және т.б. тақырыптарға арналған қызықты мәліметтер сағатын өткізгенде «қызық» принципі өзгеше әсер тудырады;

Ақтоғай ОКЖ кітап қорын сақтауды тәртіпке келтіру мақсатында міндетті түрде келесі жұмыстар атқарылсын:

1. «Кітапхананы пайдалану Ережесіне» оқырмандардың кітап қорына байланысын реттемелейтін кітап қорын сақтау бойынша бөлім қосылсын;
2. Міндетті нормативтік-құқықтық база негізінде қор есебі бойынша өз құжаттарын дайындасын;

• «Ақтоғай ОКЖ кітап қоры есебінің тәртібі». Бұл құжатта барлық тіркеу және есеп құжаттарын, оларды жүргізу тәртібін көрсетулеріңіз керек, қор есебінің жалпы тәртібін дайындаңыздар.
• «Әдебиеттерді есептен шығару тәртібі»;
• «Ақтоғай ОКЖ кітап қорын сақтау туралы Нұсқаулық». Бұл құжатта ОКЖ кітап қорын сақтау шаралары көрсетілумен қатар, жоспарлы қор тексеруді жүргізу тәртібін, мерзімді басылымдарды сақтауды көрсететін бөлімдер де енгізілуі тиіс;
• 5 жылға арналған қор сақтауды жоспарлы тексеру кестесін қайта қарап шығу керек. Әр филиал бойынша қордың нақты санын анықтау қажет. Қор тексеру қорытындысы бойынша қорда бар басылымдар көрсетіліп, «Түгендеу кітаптары» тәртіпке келтірілсін. «Түгендеу кітаптарында» жаңа кітаптардың жазбалары түгендеме нөмірлерінің тәртібі бойынша жүргізілсін.

Ф.Х.Тимершина, Н.В.Гоголь атындағы Қарағанды ОӘҒК кітапханаларды дамыту бөлімінің меңгерушісі

(аударған Р.О.Бұланбекова, Н.В.Гоголь атындағы Қарағанды ОӘҒК кітапханаларды дамыту бөлімінің әдістемелік-инновациялық жұмыстар бойынша аға кеңесшісі)