Зейнолла Молдахметов
| Қаралды: 1635
2018 жылы Академик, химия ғылымдарының докторы, профессор Зейнолла Молдахметовтың 85 жылдық мерейтойы аталып өтті.
Зейнолла Молдахметов физикалық химия саласының маманы, спектроскопия және кванттық химия бойынша зерттеулерді дамытудың негізін қалаушылардың бірі, химия ғылымдарының докторы (1972), профессор (1974), Қазақстан ҒА-ның академигі (1989). З.Молдахметов 1933 жылы 8 тамыз күні Солтүстік Қазақстан облысы Жамбыл ауданы Октябрь ауылында дүниеге келген. 1956 жылы Абай атындағы Қазақ педагогикалық иститутты және Мәскеудегі Нәзік химия технологиялар институтының аспирантурасын 1962 жылы бітірген. 1963-65 жылдары Қазақ мемлекеттік университетінде физикалық химия кафедрасының оқытушысы, 1965-1974 жылдары ҚазКСР ҒА ХМИ зертханасының аға ғылыми қызметкері, меңгерушісі болды. 1974-75 жылдары Қарағанды Мемлекеттік Университетінің проректоры, 1975-1980 жылдары қазақ химия-технология институтының ректоры, 1980-1988 жылдары Қарағанды Мемлекеттік Университетінің ректоры, 1988-2001 жылдары ҚРҰҒА Орталық Қазақстан бөлімінің академик хатшысы қызметін атқарды. 1991-97 жылдары Қазақстан ҒА-ның Органикалық синтез және көмір химиясы институтының директоры. 1998 жылдан Қазақстан-Ресей университетінің ректоры.
Ұлы зерттеулерінің негізгі бағыты органикалық молекулалардың фотохимиясы мен фотофизикасын, сондай-ақ теориялық және қолданбалы спектроскопиясын, кванттық химия және органикалық молекулалардың реакция қасиеттерін зерттеуге арналған. Молдахметов 350- ден астам ғылыми еңбектің, оның ішінде 6 монография, 6 авторлық куәлік пен патенттің авторы.
Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері (1993). ҚР білім беру ісінің Құрметті қызметкері (2002). "Құрмет белгісі" (1981), "Еңбек Қызыл Ту" (1986), "Парасат" (2007) ордендерімен және көптеген медальдармен марапатталған.
Әдебиеттер:
Ғылыми еңбектер = Научные труды = Scientific Works: №4-шығарылым / ред.: З. М. Молдахметов, А. М. Ғазалиев. - Караганды : Изд-во КРУ, 2006. - 266 б.
Ғылыми еңбектер = Научные труды = Scientific Works : №3-шығарылым / ред.: З. М. Молдахметов, А. М. Ғазалиев. - Караганды : Изд-во КРУ, 2006. - 176 б.
***
Молдахметов З. Академик Құлқыбаевты құрметтейік // Орталық Қазақстан. - 2006. - 4 қараша. - 5 б.
Молдахметов З. Білім шыңдап, ғылымға өріс берген // Орталық Қазақстан. - 1984. – 29 сәуір.
Молдахметов З. Ғылыми және кәсби терминдерді қазақша қалыптастыру /З.Молдахметов, М.Шәріпов // Егемен Қазақстан. - 1996. – 20 тамыз.
Молдахметов З. Елбасы туралы елеулі еңбек / З. Молдахметов, Р. Омарбекова // Орталық Қазақстан. - 2015. - 14 мамыр (№ 78/79). - 1 б.
Молдахметов З. Заманымыздың заңғар заңгері // Орт. Қазақстан. - 2001. - 22 қыркүйек.
Молдахметов З. Қазақстандағы екінші университет // Орталық Қазақстан. - 1982. – 19 мамыр.
Молдахметов З. Лайықты еңбекке - лайықты баға // Орталық Қазақстан. - 2007. - 15 желтоқсан. - 3 б.
Молдахметов З. Орталық Қазақстанның ордалы отауы // Орталық Қазақстан. - 1995. - 14 желтоқсан.
Молдахметов З. Техника ғылымының Толағайы // Орталық Қазақстан. - 2000. - 16 желт.
Молдахметов З. Халқының сүйіктісі әрі мақтанышы // Орталық Қазақстан. - 2002. - 17 сәуір.
Молдахметов З. Шоқтығы биік, көңілі кең досым // Сарыарқа. - Жезқазған. - 2012. - 23 қараша (№ 49). - 9 б.
З.Молдахметов туралы әдебиеттер:
Академик Е. А. Бөкетов атындағы Қарағандық мемлекеттік университеті = Карагандинский университет имени академика Е.А.Букетов = Academician E.A.Buketov Karaganda State University / ред. Р.М. Жумашев . - Караганда: ТАис, 2006. - 84 б.
Бекішбекұлы З. Дақ түспесін //Өмірім саған, туған жер. – Қарағанды. - 1998. - 72 б.
Бөкетов Е. А. атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті туралы әдебиеттер: библиографиялық көрсеткіш (1997-2002 жж.) = Литература о Карагандинском Государственном университете им. Е. А. Букетова : бибилиографический указатель / құраст.: Д. Р. Әлмағамбетова, С. С. Ижан, Л. И. Крицкая. - Қарағанды : ҚарМУ, 2002.
Ғылым - өндірістің өркені / кітапты құраст. және жауапты ред. С. Жанысбай. - Қарағанды: Арко, 2016. - 419 б.
Молдахметов Зейнолла // Қазақстан. Ұлттық энциклопедия. - Алматы: Қазақ энциклопедиясы, - 6 т.: Қ - Н / ред. Б. Ғ. Аяған. - 2004. - 545 б.
Молдахметов Зейнолла //Қарағанды. Қарағанды облысы: энциклопедия / ред. А. А. Абдулин. - Алматы: Атамұра, 2006. - 408 б.
Молдахметов Зейнолла Молдахметұлы (1933) //Қарағанды. Қарағанды облысы: энциклопедия / ред. Р.Н. Нұрғалиев. - Алматы : Қаз.сов.энцикл., 1990. - 408 б.
Оразалықызы Г. Зейнолла Молдахметов: ғұмырнамалық деректі хикаят. - Алматы: Қазақстан, 2013. - 381 б.
***
Қазақстан Республикасы. Президент (1991-; Н.Ә. Назарбаев). Қазақстан республикасының мемлекеттік наградаларымен марапаттау туралы [Мәтін] / Қазақстан Республикасы. Президент (1991-; Н.Ә. Назарбаев) // Орталық Қазақстан. - 2013. - 14 желтоқсан (№ 218/219). - 2 б.
Абдолла Қ. Игіліктің ерте-кеші жоқ // Орталық Қазақстан. - 2007. - 1 ақпан. - 5 б.
Абдрахманов О. Ғұлама ғалым, ғибратты азамат // Орталық Қазақстан. - 2013. - 15 маусым (№ 98/99). - 6 б.
Бөкетов Қ. А. Бөкетов мектебінің түлектері // Орталық Қазақстан. - 2008. - 25 қыркүйек (№148) . - 3 б.
Ғалымға құрмет көрсетті // Орталық Қазақстан. - 2013. - 6 тамыз (№ 134). - 2 б.
Досмағамбетов С. Еліміздің интеллектуалды потенциалының дамуына арналған ғұмыр / С. Досмағамбетов, А. Едрисов, С. Фазылов // Орталық Қазақстан. - 2013. - 1 тамыз. - 3 б.
Көбеев Е. Ғылымның қия шыңында // Орталық Қазақстан. - 2008. - 2 тамыз. - 2 б.
Қасенов Б. Ұлағатты ұстаз, ғибратты ғалым // Орталық Қазақстан. - 2013. - 20 шілде. - 7 б.
Мақаш Д. Парасатты ғұмыр // Орталық Қазақстан. - 2003. - 5 тамыз. - 5 б.
Омарбекова Ж. Дарабоз // Орталық Қазақстан. - Қарағанды, 2018. - 21 шілде (№ 79). - 3 б.
Оразалиева Г. Мектебі мықты Молдахметов // Орт.Қазақстан. - 2009. - 5 желтоқсан. - 5 б.
ХХІ ғасырдың көшбасшылары // Сана. - 2000 . - 10 тамыз(N30). - 3 б.
Салықов К. Қарағанды - құтты мекені // Орталық Қазақстан. - 2013. - 1 тамыз. - 3 б.
