Мicrosoft Excel-ді іске қосу үшін келесі әрекеттер тізбегі орындалады:

 

Кесте – ақпараттың жолдар мен бағандарда реттеліп берілуі. Электрондық кесте – ұяшықтарында деректер (мәтін, сан, формула) жазылған кәдімгі кестенің компьютерлік бейнесі.. Excel жұмыс полесі төртбұрышты ұяшықтарға (ячейка) бөлінген вертикальды және горизонтальды сызықтарға бөлінген, баған мен жол түрінде орналасқан. Көршілес ұяшықтардың тік бірлестігі, яғни вертикальды сызғышқа біріктірілгендер баған деп аталады және «А»-дан «Z»-ке дейінгі латын әріптерімен (әрі қарай «АА»-дан «IV» дейінгі екі әріп комбинацияларымен) белгіленеді. Ал көршілес ұяшықтардың көлденең бірлестігі, яғни горизонтальды сызғышқа біріктірілгендер жолдар деп аталады және сандармен белгіленеді, әрбір жол 1-ден басталатын реттік нөмірмен нөмірленеді. Бағандар мен жолдар қиылысып ұяшықтар (ячейка)түзейді. Дерек сақталатын орын ұяшық (ячейка) деп аталады.

 

Мicrosoft Excel іске қосылғаннан кейін экранда оған ақпарат енгізілетін жұмыс кестесі түріндегі терезе ашылады. Ол неден тұрады:

 

 

Кестеге жұмыс беттерін қосу үшін 2-ші Меню өрісіндегі Вставка – Лист командасы орындалады немесе таңбаны маустың оң жақ бастырмасымен шертіп, Добавить командасын орындаймыз. Сонда «Лист2» деп аталатын кестенің жаңа беті ашылады. Жұмыс беттірі «Лист1»...деп таңбаланады, бірақ жұмыс істегенде кестенің мазмұнын ашатын өз атымызды қоямыз, «Лит1»-ді өзіміз қойған атпен өзгертеміз. Ол үшін кесте астындағы өзгертілуі тиіс «Лист1» кесте бетінендегі таңбада маустың оң жақ батырмасын шертіп, Переименовать командасын таңдаймыз, сонда таңба қара түспен ерекшеленеді, жаңа атауды енгіземіз. Немесе Меню полясындағы «Форматты» оң жақ мышкамен басамыз да, төменнен Лист Переименовать командасын таңдаймыз. Жаңа атауды жазамыз.

 

 

Ұяшық таңдаймыз, ұяшық ішінде мәтін тереміз. Енгізуді аяқтаған соң, «Формула жолындағы» Ввод бастырмасын шерту керек немесе <Erter> пернесін басамыз. Excel үнсіз келесім бойынша мәтінді ұяшықтың сол жақ шеті бойынша туралайды. Мәтіннің туралауын өзгертуге болады, ол үшін ұяшықты белгілеп, Пішімдеу аспаптар панеліндегі По центру немесе По правовому краю бастырмаларын шертеміз.

Ұяшықты таңдап, мәтін теріп, Формат Ячейки...Числовые форматы-дан Общий, Числовой, Денежный, Финансовый, Дата, Время, Процентный, Дробный, Экспоненциальный, Текстовый, Дополнительный шығады. Общий – мәтіндік, сандық ақпаратты енгізеді. Соны таңдаймыз.

Мыс., А1-ден Е8-ге дейінгі ұяшықтарды белгілеу керек, ол үшін А1 ұяшығында маусты шертеміз, маустың батырмасын жібермей, маус нұсқағышын Е8 ұяшығына апарамыз.

Қате терілген символдар <Backspace> немесе <Deiete> пернелерімен өшіріледі.Егер бүкіл ұяшықтардың немесе ұяшықтар тобының мазмұнын өшіру керек болса, онда өшірілетін ұяшықтарды белгілеп алып, <Deiete> пернесін басамыз.

Кестеге сан енгізу үшін ұяшық таңдайсыздар да, санды теріп, Erter пернесін басамыз.

Кестеге формулаларды да енгізуге болады.

Математикалық амалдар ағылшын әріпінде орындалады. Алдымен математикалық амал орындалатын ұяшықты активтендіріп, = (тең) таңбасын, жол мен бағана түйіскен ұяшық координатасын (Е10) * (көбейту) және (F10) тереміз Сонда былай жазылады: =Е10*F10. Енді <Enter> пернесін немесе Формулалар жолындағы «ввод» жасыл жалауша (галочка) белгісін басамыз. Сонда ұяшыққа алынған көбейтінді жазылады. Осылайша басқа да амалдар орындалады.

Ұяшыққа тақырып атын жазамыз. Кестенің бағана санына байланысты ұяшықтарды мышканың сол жақ кнопкасымен белгілеп, Меню-дағы «Обьеденить и поместить в центре» басамыз. Тақырып кестенің дәл ортасына келеді.

Мысалға 5 пен 6 бағана арасына жол қосу керек. 6-бағананы маустың оң жағымен басамыз, қара түске енген соң, маусты 6-шы жолдың төменгі бұрышына әкелеміз, жоғары-төмен жебе пайда болады. Сол бетте маустың сол жағын басамыз. Сонда «Добавить ячейки» командасын басамыз. Осылайша 5 пен 6 жолдың арасында тағы да бір жол пайда болады. Әрқашан төменгі ұяшықтан басамыз.

Мәтінді оң жақ мауспен басып тұрып, керекті ұяшықтарды белгілейміз. Пішімдеу панелінде «Обьеденить и поместить в центре» мышканың оң жақ батырмасын басамыз. Қайтадан ұяшықтарға бөлу керек болса, керекті ұяшықтарды маустың оң жақ батырмасын белгілеп, Меню-дағы «Обьеденить и поместить в центре» басамыз. Сонда қайтадан бірнеше ұяшыққа бөлінеді.

Енді кестені белгілеу үшін мышканың оң жақ батырмасымен А3 тен F5 аралығындағы ұяшықтарды белгілеп, Менюдағы Формат-қа еніп, маустың оң жақ батырмасыменГраница - внешние - внутренние ОК басамыз. Кестенің әр ұяшығы қараяды.

 

Қажетті ұяшықты маустың сол жақ кнопкасымен басап, ұяшықты «қарайтамыз».

Бұл функцияның көмегімен кез-келген белгі жасай аламыз. Қажетті ұяшықты сол жақ кнопкасымен белгілеп, маустың оң жақ батырмасымен контекстік менюге кіреміз. Пунктердің ішінен Добавить примечание пунктін таңдап, сол жақ батырманы басамыз. Белгіленген ұяшықтың жоғарғы оң жақ бұрышында кішкентай қызыл түсті үшбұрыш пайда болады. Егер белгіні (примечание) өзгертіп, болмаса алып тастағыңыз келсе, меңзерді белгіленген ұяшыққа әкеліп, маустың оң жақ батырмасымен Контекстік менюге кіріп, Удалить примечание или Изменить примечаниені басамыз.

Бағаналар мөлшерін теңестіруге болады. Егер кестедегі барлық бағаналар бір размерде болсын десеңіз, курсорды бағананың жоғарғы индексінің оң жақ Границасына ақ үлкен қосу белгісіндей «крестик»-тан қара «крестик»-қа айналдыру керек те, маустың сол жақ батырмасын баса, жылжыту керек. Формат арқылы Высота ....

Кестеде берілген мәліметтерді ғана емес, кестенің өзін де өзгерте аласыздар. Ол. Оның екі нұсқасы бар:

Келесі орындалатын операциялар: Граница командасытаңдалған соң, терезенің сол жағынан таңдалған ұяшықтаның ағымдағы түрі мен шекараның (граница) орналасу тәсілдерін (Внешние / внутренние / нет (отсутсвие границ) / отдельные) көреміз.

Терезенің оң жақ бөлігінде – сызықтың (линия) түрі (тип) мен түсі (цвет) көрсетіледі. Егер таңдалған ұяшық бірыңғай сызықпен шектелсін десек, сызық түрін (Тип линии) таңдау керек. Тип линии арқылы сызық түрін таңдаймыз. Границаның түрін таңдау үшін Цвет арқылы береміз (Авто). Терезенің сол жағындағы болашақ границаның параметрлері берілген. Надпись жазуы жазылған терезе айналасында Все / Отдельные сызықшалар түрі (внизу, вверху, справа и слева) арқылы болашақ границаның параметрлерін береміз. Болмаса, бір операция арқылы орындаймыз: Внешние кнопкасын басамыз. Егер барлық ұяшықтар шектелуі керек болса, барлық кестені белгілеп, Внешние / Внутренние кнопкаларын басамыз.

Выравнивание пунктінде(по горизонтали / по вертикали / Отображение / Отступ / Ориентация / градусов) диалогтық терезелер келтірілген. По горизонтали: По центру; по вертикали: По Центру белгілеп; Отображение: переносить по словам және обьеденение ячеек опцияларына жалаушалар қоямыз.

Осы меню арқылы Шрифт пунктінде қаріптің начертаниесін (начертание) (обычный, курсив, полужирный, полужирный курсив), размері (8,9,10,11...) мен түсін (Авто) өзгертеміз.

Вид пунктінде ұяшықтардың түсін өзгертеміз, түс береміз. Вид оң жақ кнопкамен басып, берілген түстерден түс таңдаймыз (Ок).

Число пунктінде Числовые форматы берілген: содан Общий таңдаймыз. Кестеге сандар енгізгенде Числовой таңдап, сол жақ мышкамен басамыз. Число десятичных знаков: 0-30 дейін берілген. Егер 10 болса - 0 қоямыз. Егер 10,0 болса – 1 қоямыз, егер 10,10 болса – 2, егер 10,100 болса – 3 деп кете береді.

Мысалы В9, В10, В11 ұяшықтарындағы сандарды бір-біріне қосу керек. Қосынды В12 ұяшығында берілуі тиіс делік. Қосындыны алу үшін берілген В9, В10, В11 үш ұяшықпен қатар В12 ұяшығын да сол жақ мауспен белгілеп (қаралап), Панели инструментов жолындағы Автосумма батырмасын басамыз. Сонда қосынды В12 ұяшығында беріледі.

Мысалы Қарағанды облысының кітапханалары кестесін толтырыңыздар.

А1 ұяшығын (ячейка) басып, кесте тақырыбының жазамыз. Тақырып ұяшық пен Формулалар жолында көрінеді. Тақырыпты терген соң маустың сол жақ батырмасын басып тұрып, тақырып терілген ұяшықты белгілеп аламыз да, мәтінді бір ұяшыққа біріктіреміз. Ол үшін Панель форматирования (пішімдеу панелі) жолындағы «Обьединить и поместить в центре» батырмасын басамыз. Сонда мәтін бір ұяшыққа біріктіріледі. Енді Тақырыпты ортаға орналастырамыз. Ол үшін ұяшықты басып тұрып, қаралап-белгілепғ жоғары-төмен жебе шыққанда, маустың сол жағымен керекті жерге жылжыта орналастырамыз.

Кестеміз 4 бағанадан, 3 жолдан тұрады. Алдымен кестенің алғашқы бағана атын жазамыз. «Кітапханалар саны». Мәтін жазылған ұяшықтарды біріктіру үшін маустың оң жақ батырмасын (кнопка) басып, Пішімдеу панелі жолынан бірігетін ұяшықтарды белгілеп алып, «Обьеденить и поместиь в центре»басамыз.

«Кітапханалар саны» бағанасы екіге «Барлығы және о.і.мемлекеттік болып бөлінген. Бұл А3 ұяшығында тұр делік, бұл ұяшық астында екіге бөлінуі керек, яғни А3 пен В3 ұяшықтарын біріктіреміз, екі ұяшықты белгілеп, 3В дейін маустың оң жағымен Панель форматирования жолындағы «Обьеденить и поместиь в центре» басамыз. А4 ұяшығында «барлығы» деген жазбаны енгіземіз. Ұяшықты кірейте керек болса, ұяшықты белгілейміз, А бағанасының сол жақ шетінде қосу сияқты жебе пайда болады, маустың оң жақ батырмасын басып тұрып, оңға жылжытамыз. Енді В4 ұяшығына «о.і. мемлекеттік» жазамыз. Ұяшықты белгілеп, Меню да Формат Ячейки...басамыз. Выранивание ішіне кіріп, по центру; по центру; переносить по словам және обьеденить ячейки жалаушамен белгілейміз.

Осылайша С3 ұшығына кестенің 2-бағанасын (оның ішінде ауылда) жазамыз. Бұл бағана өз ішінде екі бағанаға бөлінетіндіктен, С3 пен Д3 ұяшықтарын біріктіреміз. СД3 ұяшығын белгілеп, Менюдағы Формат Ячейки... Выранивание таңдаймыз: по центру; по центру; переносить по словам және обьеденить ячейки жалаушамен (галочка) белгілейміз. Енді С4 ұяшығында кестенің 3-бағанасының аты: «Барлығы» жазылады. Д4 ұяшығында «о.і. мемлекеттік» жазылады.

Кестенің3-бағанасынаЕ3 ұяшығына «Типтік ғимаратта» жазамыз. 3-бағана астынан екі бағанаға бөлінеді. «Типтік ғимаратта» екі ұяшыққа енуі үшін, маустың оң жақ батырмасын басып, «Бағандар тақырыбында» ЕF 3 белгілеп, Пішімдеу панелінде маустың оң жақ батырмасымен Обьеденить и поместить в центре басамыз. ЕF3 ұяшығында «Типтік ғимаратта» маустың оң жақ батырмасымен Меню-дағы Формат Ячейки...басамыз. Выравнивание еніп, По центру, По центру таңдап, переносить по словам және Обьеденить ячеек жалаушамен белгілеп, Ок басамыз.

Енді Е4 ұяшығына «Барлығы» жазамыз. F4 ұяшығына «О.і. мемлекеттік» деп жазамыз.

Н.В.Гоголь атындағы Қарағанды ОӘҒК кітапханаларды дамыту бөлімінің

әдістемелік -инновациялық жұмыстар бойынша аға кеңесшісі